In detail: Russ

Van Koninginnedag tot Grondwetsdag je klem zuipen. En dan eindexamen doen! In Noorwegen spreekt dat voor zich. Vorig jaar schreef ik al in het postje over de nationale dag hier, 17 Mei (grondwetsdag dus) over de russ. Ik wist niet wat ik zag, eigenlijk. En je went er snel aan, al die jeugd in bedrukte tuinbroeken, (zie de foto bij het 17 Mei postje) maar het fijne wist ik er nog steeds niet van. Nu nog steeds niet, maar er begint wat te komen.

Alle eindexamnkandidaten kunnen russ zijn, maar het hóeft niet! Als je gewoon tweeëneenhalve week in je baljurk thuis wil zitten, aan kruidenthee nippen, en Nietzsche lezen, dan mag dat ook. Ingeborg wist me te vertellen dat toen van haar examanjaar slechts éénderde echt russ was.

Maar voor wie het russdom intens wil beleven begint het 30 april, met een soort doop. De russ, die zelf hun broek en trui en wat niet hebben gekocht, en er een bijpassende set opdruksels bij hebben aangeschaft, en deze erop hebben gestreken (ze zijn dus uniek!), krijgen ook hun russ-hoofddeksel. En een doopnaam. Die dan terstond op hun hoofddeksel geschreven wordt. In Tromsø gebeurt dat in Telegrafbukta; vandaar dat wij daar niet konden koniginnedag-BBQen. En dat is de aftrap van ruim twee weken de ontzettende puber uithangen. Een beetje russ heeft een russbil: het liefst een busje, beplakt met de logo's van sponsors, beschilderd met wat zoal de wellicht nog niet helemaal uitgekristalliseerde levensfilosofie van de russ in kwestie uitdraagt, en een stereo erin die een veelvoud waard is van de rest van de auto. En dat diene men te horen ook.

Die twee weken zie je werkelijk overal die russ-outfits. De broeken, althans. Die dragen ze permanent . Ik vermoed dat Troms Kraft al rekening houdt met de piek in energieverbruik op 18 mei, als al die dingen synchroon de wasmachine in gaan. En hier en daar zie je een trui of een pet.

En in die broek zitten speciale vakjes. Ergens nabij de rechterknie zit een vakje voor een pasje. Geen idee wat het is; misschien een Russ-ID? Als ik dit nog weet uit te vinden voeg ik het wel even nog aan dit postje toe. En in de klep van de tuinbroek zit nog een bijzonder vak. Dat verdient een inleiding.

Ik fietste zomaar ergens, en voor mij liepen twee russ. Een willekeurige man kwam ze tegemoet. Ze liepen elkaar al bijna voorbij, maar op het laatste moment stopte de man de twee Russ, en maakte een soort van "voor de dag ermee" gebaar. De russ leken dat de normaalste zaak van de wereld te vinden, en overhandigden de man elk een kaartje. Laten viel het me op dat zulke transacties vaker plaats hebben. Wat was dat toch?

Vandaag lunchte ik met Mats, Rafael, Rike en Tjarda (de nieuwe glaciologe) naast de kerk, op een bankje, in de zon. Op het bankje naast ons zaten twee russ. Ook die waren met kaartjes in de weer. Ik ben maar gewoon op ze afgestapt en heb gevraagd wat dat nou in vredesnaam was, dat kaartjesgedoe! Ik kreeg meteen van beide een kaartje, opgediept uit dat vak in de klep. En uitleg.


Die kaartjes, die dienen feitelijk nergens toe, maar ze bieden een uitgelezen mogelijkheid voor het prille individu om zich te profileren. Kinderen verzamelen ze. Alle russ hebben hun eigen kaartje. En je hebt verschillende kleuren russ, en die hebben dan ook een kaartje in bijpassende kleur. Zoals hierboven te zien is staat er verder niks informatiefs op. Alleen dingen die de straatgeloofwaardigheid van de bijbehorende russ moeten aantonen. Een rare traditie, maar wel grappig!

Die russ-kleuren, overigens, dat geeft aan welke vervolgopleiding de russ in kwestie gaan doen. Wat voor broek je aan moet als je dat nog niet besloten hebt weet ik niet. Misschien moet je zoiets maar niet toegeven, je valt uit de boot... maar in ieder geval, de blåruss gaan iets doen met economie, verkoop en diensten (ja dat heeft overlap, maar zo staat het op wikipedia). De rødruss doen iets nog vagers: van sport via communicatie naar kunst. De Svartruss gaan een echt vak leren. En je schijnt ook grønnruss te hebben: die gaan "landbruk" of "naturbruk" doen. Hoe zou men dat noemen? Landbouw en eh, natuuriets? Help mij, lezer! Anyway, ik meen nog nooit een grønnruss gezien te hebben.

Ik vertelde Ingeborg nog dat ik zowaar drie russ-kaartjes had gescoord. En van alle drie de gangbare kleuren russ! Ze keek me heel meewarig aan.

Knut, die 26 jaar geleden russ was, wist me nog veel meer te vertellen. Ik had al iets gehoord over "knopen verdienen". Geen idee waar dat nou weer op sloeg. Maar dat gaat over die muts met sliert (aanwezig op twee van de 3 kaartjes hierboven). Die is een indicatie voor hoe gaaf je bent! Als je iets zomaar gaafs doet kan je een knoop in die sliert leggen. Doe je iets gereguleerd gaafs (jaja) kan je er een voorgeschreven object aan hangen. En wie aan het eind de meest onhandelbare sliert heeft is de goochemste.

Dus waar krijg je zoal knopen en dingen voor? Een selectie: naakt door de hoofdstraat rennen. Een juut zoenen. Iets met onverschillige sex (ik vraag maar niet verder). En Knut kwam nog met wat voorbeelden van items: als je een relatie hebt (of had, meen ik) met een minderjarige mag je een speen aan je sliert hangen. Een bierdop als je een krat bier leegdrinkt. Een afgebrande lucifer als je door de koddebeier vermanend toegesproken wordt. En een verse lucifer als je wegens openbare dronkenschap een nacht in de cel hebt doorgebracht...

U ziet het, lezer, het betreft hier een pedagogisch weldoortimmerde traditie. Al zijn er die het meer in Darwiniaans licht zien: slechts die jongelui die bestand zijn tegen groepsdruk en comazuipen maken een kans om na een afmattende Russ-tijd een middelbare school-diploma te verwerven! En het potentiële uitschot komt deze vroege barriëre al niet eens over...